Cavia’s zijn prooidieren. Dat is precies de reden dat zij meester zijn in het verbergen van tekenen van ziekte. Ieder teken van zwakte maakt hen immers eerder doelwit voor een roofdier, in de natuur. Gelukkig zit het dier veilig bij jou in huis. Toch zal een zieke cavia nog niet zo gemakkelijk herkend worden als bijvoorbeeld een zieke kat of een hond.
Problemen met de gezondheid kun je wel terug zien in veranderingen en afwijkingen op ‘het normaal’ van jouw cavia. Ander gedrag of andere eet- of drink gewoontes, keutels die qua vorm ineens anders zijn, ademhaling die zichtbaar intensiever is, geluiden die jouw dier niet eerder maakte, onverklaarde veranderingen in het gewicht, afwijkingen in de vacht of op de huid, het kunnen allemaal symptomen zijn van onderliggende gezondheidsproblemen.
Bij twijfel kun je het beste een caviakundige dierenarts raadplegen. Voor het behandelen van jouw zieke cavia, is het trouwens nog belangrijker dat de juiste diagnose wordt gesteld. Het stellen van een diagnose is iets dat uitsluitend mag worden gedaan door een (caviakundige) dierenarts, die jouw dier zelf heeft onderzocht. Soms kan het wel op afstand, bijvoorbeeld wanneer een dierenarts een verslag en/of een röntgenfoto naar een andere dierenarts heeft doorgestuurd voor een zogenaamde second opinie.
Diarree
Andere keutels dan wat normaal is voor jouw cavia, moeten altijd jouw aandacht hebben. Het is een kenmerk dat je zelf goed kunt waarnemen. Er is sprake van diarree wanneer jouw cavia dunne waterige ontlasting heeft, dat er uitloopt of er met golven van kramp uitkomt. Diarree kan een symptoom zijn van een darminfectie zijn en is vrijwel altijd een reden om zo spoedig mogelijk naar een dierenarts te gaan. Soms kan er zelfs bloed bij de poep zitten, een tweede reden om binnen enkele uren een bezoek aan de dierenarts te brengen.
Plakpoep
We spreken van plakpoep, wanneer keutels zachter en vormlozer zijn dan normaal, maar er (nog) geen sprake is van waterige diarree. Ook kenmerkt plakpoep zich door meerdere keutels, die aan elkaar geplakt zijn tot een grotere hoop (drol). Soms kun je geen keutels meer onderscheiden in de hoop, maar is het ook nog geen dunne waterige poep.
Plakpoep kan het gevolg zijn van een (tijdelijke) verstoring van de darmflora of wordt veroorzaakt door wisseling van voer, verlept groenvoer, oud water en ten gevolge van antibioticagebruik. Indien het langer dan 48 uur aanhoudt, zonder enige verbetering is het raadzaam om een dierenarts te raadplegen. Wanneer plakpoep dunner en wateriger wordt, is het nog belangrijker om een dierenarts te bezoeken met jouw dier.
Gedrag
Is het gedrag van jouw cavia plots veranderd? Is de cavia bijvoorbeeld altijd actief geweest en zie je het dier nu steeds vaker meer lui liggen? Dan kan het zinvol zijn om het hart te laten controleren bij de dierenarts. Het luier worden kan ook een teken zijn van ouderdom, maar als een relatief jongere cavia dit gaat doen, wees dan bedacht op een hartafwijking.
Maar ook ander eetgedrag kan aandacht nodig hebben. Eet jouw cavia van de bodembedekker of gaat deze knagen aan andere niet-eetbare zaken? Dan kan de cavia pijn hebben. Het kan ook een uiting van verveling of eenzaamheid (zit de cavia alleen?) zijn.
Gewichtsverlies
Een handige methode om de gezondheid van jouw dieren te monitoren is deze wekelijks of twee wekelijks te wegen. Het is niet belastend voor jouw dier, mits een goede comfortabele weegschaal wordt gebruikt. Een wekelijks verschil van zo’n 10-20 gram meer of minder is bij een volwassen cavia geen reden tot zorgen. Indien jouw dier zo’n 50-100 gram in een week afvalt en dit niet herstelt, is dat een reden om alert te zijn.
Een afname van het gewicht kan verschillende oorzaken hebben en een symptoom zijn van onderliggende ziekte. Maar bijvoorbeeld ook ontstaan door een verandering in de voeding. Zoals wanneer je minder zoet fruit en brokken bent gaan geven of gestopt bent met het geven van knaagdiersnoep.
Heb je niets veranderd in het dieet van jouw dier, dan is het verstandig om na te gaan of het dier wel voldoende eet. Je kan de cavia bijvoorbeeld apart zetten tijdens het eten en observeren hoe en of de cavia eet. Een cavia die minder of met name anders eet kan last hebben van het gebit, de buik, last hebben van medicatie die het krijgt, of hele erge pijn hebben. Allemaal redenen om het advies van een dokter in te winnen.
Niet eten
Jouw cavia zit in een hoekje en komt niet eten. Je biedt zijn lekkerste hapje aan voor zijn neus en nog is er geen interesse voor eten. Het is een slecht teken en is een reden om met spoed een dierenarts te bezoeken. In dit geval zo snel mogelijk en niet over enkele uren. Een cavia moet blijven eten; de darmen moeten op gang blijven. De dierenarts kan direct een middel per injectie inspuiten om de darmen te stimuleren. Ook kan de dierenarts de cavia een infuus geven, zodat het dier voldoende vocht binnen krijgt. Beide zijn belangrijk om ervoor te zorgen dat de darmen van jouw cavia in beweging blijven. Als de cavia nog wel keutelt kun je zelf alvast beginnen met bijvoeren.
Niet keutelen
Heeft jouw cavia geen ontlasting; is deze gestopt met keutelen? Dan is de kans groot dat de darmen zijn verstopt. Ook nu is het belangrijk om zo snel mogelijk een arts te bezoeken. De dierenarts heeft enkele middelen waarmee de verstopping kan worden verholpen en de darmen gestimuleerd kunnen worden. Zelf kun je alvast beginnen met het masseren van de buik en de cavia in een ren te zetten. Veel lopen is ook goed voor de darmbeweging. Pas op met bijvoeren. Laat de cavia vooral zelf eten en liefst van vochtrijke groente zoals komkommer.
Reutel (geluid)
Hoor je een knor, fluit of piep in de neus. Of lijkt het alsof er iemand in huis een mini-aapje (hoeeee-hoeee-hoeee) nadoet? Dan kan het zijn dat het jouw cavia is die reutelt. Dit geluid komt uit de neus en kan veroorzaakt worden door iets dat in de neus zit. Stof, slijm of omdat de cavia te gulzig heeft gegeten en zich verslikt heeft. Dat laatste is veelal na enkele uren over en dan is ook de reutel weg. Blijft de reutel langer aan, dan kan een luchtweginfectie de oorzaak zijn. Deze gaat bij de cavia helaas niet vanzelf over, dus hiermee ga je naar de dierenarts. Deze kan jouw cavia een antibioticum voorschrijven.
Buikpomp
Haalt jouw cavia snel en zeer opzichtig adem? En zie je dit met name aan de buik die flink op en neer gaat (de buikpomp)? Dan kan het zijn dat jouw cavia wat ademnood heeft. Dit kan ontstaan door een ernstige luchtweginfectie of hartfalen.
Een intensieve ademhaling kan ook het gevolg zijn van hevige pijn. Bijvoorbeeld door hele stevige buikpijn (als gevolg van een darminfectie) kan een cavia ook meer buikpomp laten zien. In al deze gevallen is het van belang spoedig een dierenarts te bezoeken!
Temperatuur
Cavia’s krijgen nauwelijks koorts. Hooguit pieken, die dan net toevallig moeten worden gemeten. Ze kunnen wel een te lage temperatuur hebben, maar dat is meestal een heel slecht teken. Ze zijn dan heel erg ziek. Deze lagere temperatuur is door een caviakundige dierenarts goed met de blote hand te voelen. Vanwege de beperkte toegevoegde waarde van de temperatuurmeting met een thermometer, is het beter om dit stressvolle onderzoek achterwege te laten. Wil jouw dierenarts toch de temperatuur meten, laat de arts dan een oorthermometer gebruiken. En in geen geval een thermometer in het achterste van jouw cavia steken. Deze ogenschijnlijk gangbare methode kan bij cavia’s eenvoudig de darm beschadigen.
Tranend oog
Een nattig oog met helder vocht kan een teken zijn van een luchtweginfectie, maar ook overgevoeligheid of irritatie kan de oorzaak zijn. Soms is het een klein haartje dat steeds in het oog steekt waardoor het oog traant. Als het een haartje betreft, dan kun je deze zelf voorzichtig wegknippen. Wat betreft overgevoeligheid kun je onderzoeken of een andere bodembedekker helpt. Verder is het belangrijk niet te roken bij cavia’s en geurkaarsen e.d. niet te plaatsen in de buurt van het caviahuis. Om uit te sluiten of het tranende oog een teken van een luchtweginfectie is, bezoek je de dierenarts.
Plekje in het oog
Troebel oog
Cavia-oogjes zijn kwetsbaar. Een stukje hooi, een stukje groente, een nagel van een maatje. Een kras is zo gemaakt. Mocht je een wit stukje in het oog zien, of een oog wat troebel oogt, ga dan naar de dierenarts. Het witte plekje is vaak het gevolg van een beschadiging en daardoor een ontsteking. Voor een ontsteking in het oog heb je antibioticazalf nodig. Deze is verkrijgbaar via de dierenarts. Een troebel oog kan in minder voorkomende gevallen ook het gevolg zijn van ziekte, zoals diabetes mellitus of suikerziekte. Het is dan belangrijk de ziekte te behandelen.
VERANTWOORDING
In de diergeneeskunde kan niet altijd geput worden uit grote klinische studies, waarin veel dieren zijn onderzocht. Nieuwe inzichten in diagnose en behandeling kunnen voortkomen uit: bestaande wetenschappelijke kennis, resultaten uit medisch onderzoek (proefdieronderzoek), specifiek diergeneeskundig onderzoek en ervaringen uit de dierenartspraktijk. Ook kan een methode of behandeling gebaseerd zijn op een combinatie van wetenschappelijke onderbouwde argumentatie t.a.v. een onderwerp en klinische ervaring uit de praktijk, een zogenaamde ‘expert opinion’.
WETENSCHAPPELIJKE REFERENTIES
Hrapkiewicz K, Medina LV. ‘Clinical Laboratory Animal Medicine’, Blackwell Publishing (2007).
Popesko, P et al. ‘A Colour Atlas of the Anatomy of Small Laboratory Animals , Volume I: Rabbit, the Guinea Pig’, (1992).
Richardson VCG. ‘Diseases of Domestic Guinea Pigs’, Blackwell Publishing (2000).
Suckow MA, Stevens KA, Wilson RP. ‘The Laboratory Rabbit, Guinea Pig, Hamster and Other Rodents’, Academic Press (2012).
Deze pagina is voor het laatst bijgewerkt op: 20-4-2022
